Bải giảng của Đức Thánh cha Lêô ngày lễ Chúa Ba Ngôi.
Anh chị em thân mến,
Trong bài đọc thứ nhất, chúng ta đã nghe những lời này: “Đây là lời của Đức Khôn Ngoan: ‘Đức Chúa đã tạo tác nên tôi như khởi đầu công trình của Người, như sản phẩm đầu tay của Người từ muôn thuở… Khi Đức Chúa dựng nên các tầng trời, tôi đã có mặt… Bấy giờ tôi ở bên Người như một nghệ nhân, ngày ngày là niềm vui của Người, hằng vui chơi trước mặt Người, vui chơi trên mặt đất, và tìm thấy niềm vui nơi con cái loài người’ (Cn 8,22.27.30-31). Đối với Thánh Augustinô, Chúa Ba Ngôi và sự Khôn Ngoan có liên hệ mật thiết với nhau. Khôn ngoan Thiên Chúa được mạc khải nơi Chúa Ba Ngôi Chí Thánh, và sự khôn ngoan luôn dẫn đưa chúng ta đến sự thật.
Hôm nay, trong khi chúng ta mừng kính trọng thể lễ Chúa Ba Ngôi, chúng ta cũng đang sống trong những ngày của Năm Thánh Thể Thao. Việc kết hợp giữa Mầu nhiệm Ba Ngôi và Thể thao có phần bất thường, nhưng không phải là không phù hợp. Bởi vì mọi hoạt động tốt đẹp và và có giá trị của con người đều là phản ánh của vẻ đẹp vô biên của Thiên Chúa, và thể thao chắc chắn là một trong số đó. Vì Thiên Chúa không bất động, khép kín nơi mình, nhưng là chuyển động, hiệp thông, một mối tương quan sống động giữa Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, một mối tương quan luôn mở ra với nhân loại và toàn thế giới. Các nhà thần học gọi điều này là perichoresis: cuộc sống của Thiên Chúa là một “vũ điệu”, một vũ điệu của tình yêu hỗ tương.
Chính sự năng động này trong đời sống nội tại của Thiên Chúa đã sinh ra sự sống. Chúng ta được dựng nên nhờ bởi Thiên Chúa, Đấng tìm thấy niềm vui khi ban sự sống cho các thụ tạo của Ngài, Đấng “vui thích” với thế giới chúng ta, như chúng ta đã nghe trong bài đọc thứ nhất (x. Cn 8,30-31). Một số Giáo phụ của Giáo hội còn đi xa hơn khi nói về một Deus ludens, một “Thiên Chúa vui đùa” (x. Thánh Salonius thành Geneva, In Parabolas Salomonis expositio mystica ; Thánh GREGORY NAZIANZEN, Carmina , I, 2, 589). Do đó, thể thao có thể giúp chúng ta gặp gỡ Thiên Chúa Ba Ngôi, bởi vì nó mời gọi chúng ta xây dựng mối tương quan với nhau và người khác, không chỉ bề ngoài mà còn bên trong nữa. Nếu không, thể thao sẽ chẳng hơn gì một cuộc thi đấu trống rỗng của những cái tôi phồng to.
Tại Ý, người hâm mộ thể thao thường cổ vũ các vận động viên bằng cách hét lên “Dai!” (Cố lên!). Nhưng nghĩa đen của từ này trong tiếng Ý đó là “Hãy cho đi!”, và điều này khiến chúng ta suy ngẫm. Thể thao không chỉ là những thành tích thể chất, dù xuất sắc đến đâu, mà còn là việc trao ban chính mình, dấn thân vào “trận đấu” của chúng ta. Đó là việc dâng hiến bản thân vì người khác, vì sự hoàn thiện bản thân, vì người hâm mộ, người thân yêu, huấn luyện viên, đồng đội, vì công chúng nói chung, và thậm chí vì đối thủ của chúng ta. Trở thành một vận động viên “cao thượng” còn quan trọng hơn cả chuyện thắng hay thua. Thánh Gioan Phaolô II, vốn cũng là một người yêu thể thao, đã nói rất chí lý: “Thể thao là niềm vui của cuộc sống, là trò chơi, là lễ hội. Vì thế, nó cần được nuôi dưỡng… bằng cách phục hồi tính vô vụ lợi, khả năng tạo ra tình bạn, khích lệ đối thoại và mở lòng với người khác… tách biệt với lối sống duy tiêu dùng, duy hưởng thụ và tính thực dụng thuần túy” (Bài giảng trong Năm Thánh Thể thao, 12.4.1984).
Từ góc nhìn ấy, chúng ta cùng suy ngẫm ba khía cạnh đặc biệt khiến thể thao ngày nay trở nên phương tiện quý giá để rèn luyện các nhân đức nhân bản và Kitô giáo:
Thứ hết, trong một xã hội được đánh dấu bằng sự cô độc, nơi mà chủ nghĩa cá nhân cực đoan đã chuyển trọng tâm từ “chúng ta” sang “tôi”, dẫn đến thiếu vắng mối quan tâm thực sự đến tha nhân. Thể thao, đặc biệt là các môn chơi đồng đội, dạy chúng ta giá trị của hợp tác, làm việc chung và chia sẻ. Những điều này, như chúng ta đã nói, là trọng tâm cuộc sống của Thiên Chúa (x. Ga 16,14-15). Thể thao vì thế có thể là nhịp cầu hòa giải và gặp gỡ: giữa các dân tộc và trong cộng đoàn, học đường, nơi làm việc và cả trong gia đình.
Thứ hai, trong xã hội ngày càng số hóa, nơi công nghệ kéo những người xa lại gần nhưng lại thường khiến người gần trở nên xa cách, thể thao là phương tiện cụ thể và quý giá để quy tụ con người, mang lại cảm giác lành mạnh về thân xác, về không gian, nỗ lực và thời gian thực. Nó giúp chống lại cám dỗ chạy trốn vào thế giới ảo, đồng thời giữ gìn sự gắn bó chân thật với thiên nhiên và đời sống thực, nơi tình yêu đích thực được trải nghiệm (x. 1 Ga 3,18).
Thứ ba, trong một xã hội cạnh tranh khốc liệt, nơi dường như chỉ kẻ mạnh và người chiến thắng mới xứng đáng tồn tại, thể thao còn dạy chúng ta biết thua cuộc. Nó buộc chúng ta, trong quá trình học nghệ thuật thua cuộc, phải đối mặt với một trong những sự thật sâu xa nhất của thân phận con người: đó là sự mong manh, những hạn chế và sự bất toàn của chúng ta. Điều này quan trọng, bởi chính khi đối diện với những giới hạn này, chúng ta mở lòng mình ra cho hy vọng. Không có vận động viên nào mà không mắc sai lầm, không bao giờ thua trận. Nhà vô địch không phải là cỗ máy hoạt động hoàn hảo, mà là những con người thật sự, biết đứng dậy sau khi vấp ngã. Thánh Gioan Phaolô II đã nói rất đúng khi gọi Đức Giêsu là “vận động viên đích thực của Thiên Chúa”, vì Người đã chiến thắng thế gian không bằng sức mạnh, mà bằng lòng trung tín của tình yêu (x. Bài giảng lễ Năm Thánh các Vận động viên, 29.10.2000).
Không phải ngẫu nhiên mà thể thao đóng vai trò quan trọng trong đời sống của nhiều vị thánh thời nay, vừa như một nếp sống kỷ luật cá nhân, vừa mang ý nghĩa truyền giáo. Chúng ta có thể nghĩ đến Chân phước Pier Giorgio Frassati, vị bổn mạng của giới vận động viên, người sẽ được phong hiển thánh vào ngày 7 tháng 9 năm nay. Cuộc sống thành thật và rạng ngời của ngài nhắc chúng ta rằng: không ai sinh ra đã là nhà vô địch, cũng không ai sinh ra đã là thánh. Chính sự rèn luyện hằng ngày trong tình yêu đưa ta đến chiến thắng cuối cùng (x. Rm 5,3-5), và giúp ta góp phần xây dựng một thế giới mới. Thánh Giáo hoàng Phaolô VI cũng nhận thấy điều này, hai mươi năm sau Thế chiến II, ngài nhắc các thành viên của một tổ chức thể thao Công giáo rằng: thể thao đã giúp khôi phục hòa bình và hy vọng cho một xã hội bị tàn phá vì hậu quả chiến tranh (x. Huấn từ gửi CSI., 20.3.1965). Ngài nói thêm: “Nỗ lực của anh chị em là để hình thành một xã hội mới…, với sự công nhận rằng: thể thao, nhờ các giá trị giáo dục lành mạnh mà nó cổ vũ, có thể là một phương tiện rất hữu ích để nâng cao đời sống thiêng liêng của con người, điều kiện tiên quyết và thiết yếu cho một xã hội trật tự, hòa bình và xây dựng”.
Anh chị em vận động viên thân mến, Hội thánh trao cho anh chị em một sứ mạng cao cả: đó là phản chiếu tình yêu của Thiên Chúa Ba Ngôi trong mọi hoạt động của mình, vì lợi ích của chính anh chị em và vì lợi ích của người khác. Hãy thi hành sứ mạng này cách nhiệt thành: với tư cách là vận động viên, huấn luyện viên, các hiệp hội, đoàn thể, và trong chính gia đình của anh chị em. Đức Thánh Cha Phanxicô thường nhấn mạnh rằng Tin Mừng trình bày Đức Maria là một người luôn hoạt động, luôn lên đường, thậm chí là “chạy vội vã” (x. Lc 1,39), luôn sẵn sàng, như mọi người mẹ, lên đường khi có dấu hiệu từ Thiên Chúa để trợ giúp con cái mình (x. Huấn từ gửi các tình nguyện viên Ngày Giới Trẻ Thế Giới, 6.8.2023). Chúng ta hãy xin Mẹ đồng hành với những cố gắng và lòng nhiệt thành của chúng ta, và luôn dẫn đưa chúng ta đến chiến thắng vĩ đại nhất: phần thưởng sự sống vĩnh cửu trên sân thể thao nơi các trận đấu sẽ không bao giờ kết thúc và niềm vui của chúng ta sẽ được nên trọn (x. 1 Cr 9,24-25; 2 Tm 4,7-8).
G. Võ Tá Hoàng
Nguồn https://www.vatican.va
